[blok]U schyłku XVI w. Polska powoli traciła swoją potęgę na arenie międzynarodowej. Kiedy zmarł ostatni z dynastii Jagiellonów Zygmunt II August, w naszym kraju zapanowało bezkrólewie.
Nie pozostawił on potomka, dlatego najważniejszym celem było zaprowadzenie porządku i ładu. Obawiano się, że w państwie wybuchną bunty, jak najprędzej szukano zasady wyboru nowego władcy. Po naradzie ustalono, że wyboru monarchy będzie dokonywała szlachta. Tak rozpoczęła się elekcja w Polsce, czyli wolność wyboru nowego władcy.
Ten okres w dziejach naszego państwa dobrze nie wpłynął na jego rozwój. W kraju rządzili zagraniczni królowie, obiecywali oni dużo, a dawali przysłowiową figę z makiem. Takim przykładem jest młody książę, Henryk Walezy pochodzący z Francji. Zapewniał, że odbuduje nasze państwo, wzmocni je, ale na słowach się skończyło. Zaledwie po czterech miesiącach rządów, w nocy opuścił Rzeczpospolitą, gdy dowiedział się o śmierci swojego brat Karola IX.
W Polsce nie polepszył niczego, nie znał naszego języka, ani łaciny, więc na obradach rzadko się odzywał. Doprowadziło to do osłabienia naszego państwa.Nie wszyscy jednak władcy źle zapisali się w historii Polski. Stefan Batory, który pochodził z Siedmiogrodu, historycznej krainy Transylwanii(środkowa Rumunia), bardzo wiele zrobił dla naszego ludu. Był władcą stanowczym i mądrym, potrafił wysłuchać czyjejś rady. Dzięki jego strategicznym toku myślenia Polska odzyskała wiele ziem. Między innymi zdobył ziemie zagarnięte przez Iwana Groźnego. Stworzył piechotę wybraniecką, z której żołnierze rekrutowali się spośród chłopów pochodzących z dóbr królewskich i ulepszył naszą artylerię. Zawdzięczamy mu także założenie Akademii w Wilnie. Jednym słowem był to król, który dobrze zasłużył się Polsce. Problem jednak polegał na czymś innym, co z tego, że mieliśmy dobrego władcę, jeżeli w państwie panował chaos. Przekupstwo szlachty, groźba wojen domowych, ingerencja to kilka punktów, które świadczą o tym, że elekcja nie była dobrym rozwiązaniem. W dzisiejszych czasach można też powiedzieć, że panuje elekcja(demokracja) tylko, że wyboru może dokonywać każdy a nie tylko bogata osoba.
To tyle o czasach elekcyjnych w tym tekście chciałbym się zając nie władcami elekcyjnymi. Napisałem ten wstęp, aby przybliżyć czytelnikowi jak z biegiem czasu Polska traciła swoją potęgę, jak powoli dochodziło do zmian. Chciałbym teraz przedstawiać życie jednego z ostatnich władców z dynastii Jagiellonów i zarazem jednego z ostatni królów nie elekcyjnych.
Był nim Zygmunt I Stary. Ósmy z trzynaściorga dzieci Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Habsburżanki. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły Jana Długosza, z tej wczesnej nauki wyniósł znajomość łaciny, języka niemieckiego, literatury, a także wiedzę historyczną. Jako dziecko była to osoba inteligentna i pobożna.
Mało, kto wierzył, że Zygmunt mam szanse na objęcie tronu, ze względu na liczną liczbę rodzeństwa. Między innymi jego braćmi byli: Jan Olbracht (król Polski w latach 1492-1501) i Aleksander Jagielończyk (król Polski w latach 1501-1506). Jednak losy potoczyły się inaczej, można powiedzieć, że Bóg tak chciał. Zygmunt w 1507 r. Został królem Polski. Napiszę jednak wcześniej jak do tego doszło. W 1495 roku Zygmunt poprosił Aleksandra, aby wyznaczył mu oddzielną dzielnicę na Litwie. Jednak ten odmówił i prośba nie została spełniona.
-Może tron austriacki- rozmyślała matka przyszłego króla. Jednak mało, kto wierzył, że będzie on tam panował. Na naradzie w Lewoczy także rozważano czy Zygmunt nie mógłby władać na w Mołdawii. Podobnie jak wcześniej skończyło się na naradach. Po wielu przemyśleniach Władysław, brat Zygmunta postanowił wziąć sprawę w swoje ręce. Może nie dało to oczekiwanych rezultatów (chciał, aby został on margrabią Moraw i namiestnikiem Czech), ale w doprowadziło to w 1498 roku do wyjazdu Zygmunta na Węgry. Dzięki tej wyprawie znacznie polepszyły się stosunki między braćmi, nawet do tego stopnia, że w czasie choroby Władysława zastępował go brat. W 1499 roku Jan Olbracht wyznaczył przyszłemu władcy Polski księstwo głogowskie i opawskie. W 1501 roku zmarł wyżej wspominany brat Zygmunta. Młody książę liczył na to, że tym razem uda mu się zasiąść na tronie Korony. Jednak jego marzenia były na ten czas nie osiągalne. Na króla wybrano Aleksandra Jagiellończyka, dla Zygmunta nie była to, aż tak przegrana sprawa, wierzył, że brat przekaże mu władzę na Litwie. I tym razem zawiódł się. Po tym nie powodzeniu Zygmunt powrócił na Śląsk. W 1504 roku został mianowany przez Władysława namiestnikiem Śląska. Jako młody książę dobrze rządził tym rejonem i zaskarbił sobie uznanie mieszkańców. W 1505 roku doprowadził do ogólnośląskiej unii monetarnej. Zwiększył rozwój handlu i rzemiosła.
W 1506 do księcia Śląska dotarła wiadomość, że zmarł jego brat Aleksander, od razu wyruszył do stolicy(Krakowa). Okazało się, że zmarły król uczynił Zygmunta „jedynym dziedzicem i sukcesorem swoim i swojej ojcowizny w Królestwie i Wielkim Księstwie Litewskim. W 1507 na Wawelu został on koronowany i rozpoczęły się rządy wielkiego króla Polski Zygmunta I Starego. Na początku swojego panowania młody władca miał wiele kłopotów ze strony wschodnich sąsiadów. W 1507 roku na nasze państwo ruszyła armia Rusinów pod dowództwem Wasyla III. Najechali oni Smoleńsk, ale nasze wojska odparły atak. Jednak ta ofensywa ze strony Rusi spustoszyła nasze ziemie. Po dwóch latach bitwy ustały i podpisano pokój. Zygmunt był nie zadowolony nie udało mu się odzyskać Siewierszczyzny. Po zawarciu pokoju długo nie trzeba było czekać na kolejne starcie. W 1512 wojska ruszyły na Wschodnie tereny Litwy. Tym razem udało im się zdobyć Smoleńsk i uzyskać przewagę. Na dodatek jeszcze Rosja zawarła sojusz antypolski z cesarzem Maksymilianem Habsburgiem. Planowali oni inwazję na nasz kraj w 1515 roku, mogłoby to spowodować upadek Polski, jednak szalę zwycięstwa przechyliła wygrana bitwa pod Orszą. W 1534 roku armia Zygmunta wybrała się na wyprawę, której celem było odzyskanie straconych ziem. Jednak i ta próba nie wypaliła. Zygmunt to także król, który przyczynił się do upadku potęgi Zakonu Krzyżackiego.
W 1511 roku na tronie zakonu krzyżackiego zasiadł Albert Hohenzoller, krewny Zygmunta. Nasz król obawiał się tego wyboru, sądził, że jego siostrzeniec będzie wykorzystywał więzi pokrewieństwa, które ich łączył. Ostatecznie jednak przystał na tę koronację. Obawy jego był prawidłowe, Zakon zbroił się, lekceważył obowiązki wobec króla polskiego, któremu winien był posłuszeństwo, zawierał sojusze antypolski między innymi z Wasylem III i Karolem V Hasburgiem. Taka sytuacja nie podobała się Polsce wynikiem tego była wojna rozpoczęta w 1519 roku. Wojska polskie opanowały prawie Prusy Zakonne, więc wielki mistrz poprosił o pokój. Po wyczerpujących bitwach Zygmunt przystał na zawieszenie broni. Traktat podpisano w 1521 roku. W wyniku tych decyzji Prusy Zakonne stał się państwem świeckim. A wielki mistrz został ich księciem. Miał on uznawać zwierzchnictwo króla Polski, miał obowiązek go wspierać i stawiać się na jego wezwanie. Pierwszy hołd lenny złożony został w 1525 roku na rynku krakowskim przez Alberta Hohenzollerna.
Pierwszą żoną Zygmunta Starego była Barbara Zapolya, najbardziej kochana i wielbiona przez naszego króla. To właśnie dla niej wybudował piękną kaplicę zwaną od jego imienia Zygmuntowską. Jej budową zajął się Bartolomeo Berecci. W 1518 roku rozpoczęto jej tworzenie, pracę zakończono w 1533 roku wtedy też odbyło się jej poświęcenie. Po kilku dniach spoczęła tam Barbara. Spoczęli tam także ostatni władcy z dynastii Jagiellonów.
Drugą żoną naszego króla była, żywiołowa i pełna energii włoska księżniczka Bona Sforza. Rozprzestrzeniała w Polsce kulturę renesansową, do naszego kraju sprowadziła piękne tkaniny ozdobne, zwane arrasami. Z ich związku przyszedł na świat Zygmunt II August.
Zygmunt był także fundatorem dzwonu nazwanym Dzwonem Zygmunta. Wisi on do dziś w katedrze na Wawelu i obwieszcza najważniejsze dla Polaków wydarzenia. Został on wytworzony przez złotnika z Norymbergii. Pierwszy raz usłyszano go w 1521 roku.
Zygmunt I Stary był to przed ostatni władca z dynastii Jagiellonów. Jest to mój ulubiony ród, więc chciałem bliżej pokazać jak żyli jego ostatni władcy. Wspomnę jeszcze, że ów król był człowiekiem religijnym, mądrym i z szacunkiem odnosił się do starszych.

Źródła, z jakich korzystałem:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_I_Stary
- Encyklopedia
-książka „Poczet królów i książąt polskich”
-wiadomości z głowy[/blok]

Autor: 694