Niewidzialny Uniwersytet


[Akademia Nauk]


Napoleon Bonaparte

[blok]Napoleon Bonaparte urodził się w roku 1769 w Ajjacio, był synem niezamożnego adwokata z Korsyki, kształcił się we francuskich uczelniach wojskowych, tak więc już w 1785 roku został porucznikiem artylerii. Wybuch wojny z mocarstwami europejskimi poprzedzony rewolucją francuską doprowadził do ucieczki wielu oficerów z arystokratycznym rodowodem, przez co Napoleon stanął przed szansą kontynuowania swej kariery, tym bardziej, że ta dramatyczna sytuacja spowodowała, iż awanse były przyznawane dużo szybciej, niż miałoby to miejsce w bardziej pokojowych czasach.
Zwolennicy obalonej monarchii (rojaliści) w roku 1793 na południu Francji wywołali powstanie i z pomocą floty angielskiej opanowali miasto i port nad Morzem Śródziemnym – Tulon. W krótkim czasie wojska rewolucyjne przystąpiły do oblężenia Tulonu, jednak z powodu braku przemyślanej strategii prowadzone działania przeciągały się i nie przynosiły sukcesów. Napoleon Bonaparte, wówczas dwudziestoczteroletni zgłosił się do dowództwa armii ze swym planem przejęcia miasta. Początkowo na plan Bonapartego patrzono z niechęcią i dużą rezerwą, jednak ostatecznie został zrealizowany pod dowództwem autora. W końcu, 17 grudnia Tulon został wzięty, a Napoleon za zasługi został nagrodzony stopniem generała brygady. Odnosząc to zwycięstwo Bonaparte począł w zawrotnym tempie odnosić coraz to nowe sukcesy. Jego wielka szansa nadeszła dwa lata później, kiedy powstanie rojalistyczne w Paryżu zagroziło rządowi republikańskiemu. Dowództwo obrony miasta powierzono właśnie Napoleonowi, a on ustawił tak swe działa, że sam „zapach prochu” rozproszył rebeliantów. Jego umiejętności zostały nagrodzone i otrzymał dowództwo armii francuskiej walczącej z Austriakami we Włoszech. Wykorzystując umiejętnie cechy armii rewolucyjnej, która żyła z tego, co znalazła po drodze, młody generał poruszał się bardzo szybko uderzając w najważniejsze miejsca. Austriacy pomimo swej przewagi liczebnej w końcu byli zmuszeni do zawarcia pokoju. Trzeba zaznaczyć, że była to pierwsza włoska kampania Napoleona (1796 – 1797), gdzie po raz pierwszy dał się poznać nie tylko jego geniusz militarny i talent polityczny, ale także wielkie okrucieństwo i cynizm. Pomimo tego, iż „wyzwolone” terytoria Włoch były republikami, republikami praktyce traktowano je jako satelity Francji; dzieła sztuki zostały zrabowane i wywiezione do Paryża, a Napoleon obalił starą Republikę Wenecką i oddał ją Austrii w ramach pokoju.
Do Francji Napoleon wrócił już jako bohater, dość łatwo uzyskał zgodę na ekspedycję do Egiptu, skierowaną przeciwko imperium brytyjskiemu, gdyż ówczesny rząd ( dyrektoriat) widział w nim potencjalne zagrożenie i chciał się go jak najszybciej pozbyć. Niestety w lipcu flota Bonapartego została zniszczona w Zatoce Abukirskiej przez Brytyjczyków, na których czele stanął Horatio Nelson. Pomimo zwycięstwa nad Egipcjanami i Turkami, Bonaparte uzyskując informację o kryzysie politycznym we Francji, pozostawił w Egipcie swą armię i postanowił przez Morze Śródziemne powrócić do Francji. Gloria wschodnich przygód uświetniła jego reputację. Bonaparte wykorzystując wewnętrzną sytuację Francji i układ sił międzynarodowych, sięgnął po najwyższą władzę 18 brumaira (9 listopada) 1799 roku. Mając wielkie poparcie obalił skorumpowany Dyrektoriat, który stracił poparcie i znalazł się w poważnych kłopotach. Napoleon Bonaparte ogłosił się pierwszym konsulem, co w praktyce oznaczało pełnię władzy.
Wiele reform wprowadzonych przez Napoleona przetrwało do XX wieku, między innymi do jego osiągnięć należała sprawna służba publiczna, bank narodowy, nowy kodeks prawny, scentralizowana administracja czy też nowy system edukacji. Jego osiągnięcia były imponujące, jednak opierały się one na autorytecie władzy, a nie wolności obywatelskiej. W roku 1801 konkordatem zakończył się długi konflikt pomiędzy Francją, a Kościołem Katolickim. Francja została państwem katolickim, równocześnie zgodnie z polityką Napoleona, Francja sprawowała kontrolę nad Kościołem.
Strategia napoleońska odegrała dużą rolę w obaleniu feudalizmu i absolutyzmu pańszczyźnianej europy. Bonaparte przez podstawę rozumiał charakter, męstwo, stanowczość, przez wysokość – rozum, zalety intelektualne. „Jeżeli charakter jest silniejszy od rozumu, to wódz da się unieść i pójdzie dalej niż trzeba. Jeżeli rozum jest silniejszy niż charakter, wodzowi może zabraknąć odwagi do zrealizowania swego planu”. Często Napoleon powtarzał, że tajemnica sztuki wojennej polega na tym, aby w odpowiednim momencie i w odpowiednim punkcie skoncentrować siły większe od tych, którymi w tym samym momencie i w tym samym punkcie rozporządza przeciwnik. Bonaparte dbał o to, aby wśród swych wojsk panował dobry nastrój, dlatego też zatwierdził zakaz chłosty w armii. Głośno wyrażał on swoje zdziwienie, że tak popularne są kary cielesne w koszarach u Anglików. „Czegóż można się spodziewać po ludziach, których pozbawia się honoru? Jakże może zachować wrażliwość na sprawę honoru ten, którego w obecności towarzyszy poddaje się karze cielesnej? Ja odwołuję się do honoru, nie do knuta. Po bitwie zbieram żołnierzy i oficerów i wypytuję o tych, którzy odznaczyli się największym męstwem”. Napoleon większe znaczenie przypisywał nagrodom, niż karom, jednak za poważniejsze przewinienie rozstrzeliwał winnego bez zastanowienia. Największe autorytety militarne uznają geniusz Bonapartego jako wielkiego taktyka w sztuce wygrywania bitew, jako stratega, gdy w grę wchodziło wygrywanie wojen i jako dyplomatę. Potrafił złamać ducha przeciwnika, ponadto zmuszał go jeszcze do utrwalenia w traktatach wszystkiego, czego się domagał.
W 1802 roku Napoleon umocnił swą popularność przez podpisanie pokoju z Wielką Brytanią w Amenis, pomimo tego, iż obie strony wzajemnie sobie nie ufały, w skutek czego, już w roku następnym doszło do utarczek. Bonaparte zaczął myśleć nad kolejnym zwycięstwem, tym razem nad Anglią, dlatego począł przygotowywać kolejny plan, plan inwazji przez kanał La Manche, a celem miała być właśnie Wielka Brytania. Wcześniej jednak, w roku 1804 koronował się na cesarza Francuzów i wkrótce w innych krajach europejskich zaczął umieszczać na tronach wydziedziczonych dynastii lub nowo stworzonych państw członków swej rodziny. Plan inwazji na Anglię w 1805 roku został porzucony, a sam Napoleon przeprowadził świetną kampanię przeciwko Austrii i Rosji. Zadając klęskę Austriakom pod Ulm, a połączonym wojskom rosyjskim i austriackim pod Austerlitz. Skutkiem był podpisany pokój z Austriakami, a Rosjanie pośpiesznie się wycofali. Zwycięstwo Napoleona pod Austerlitz zapewniło mu dominację we Włoszech i pozwoliło na wykreślenie na nowo mapy Niemiec, gdzie wynagrodził swoich sojuszników i zgrupował ich w satelickim państwie noszącym nazwę Związek Reński. W 1806 roku w czasie wojny z Prusami i Rosją, działania wojenne odbywały się w dużej mierze na ziemiach polskich. Wtedy też miał miejsce głośny romans cesarza z Marią Walewską, żoną jednego z polskich arystokratów, która nakłoniona została, aby przez wkupienie się w łaski Napoleona spełnić swój patriotyczny obowiązek wobec ojczyzny. W 1809 r. rozwiódł się z Józefiną, w związku z którą nie mógł doczekać się syna. 2 kwietnia 1810 roku poślubił Marię Luizę, córkę cesarza Austrii. Rok później Napoleonowi urodził się w końcu długo wyczekiwany syn, którego polecił ogłosić królem Rzymu.
Bonaparte nie mogąc jednak pogodzić się z tym, iż nie może dokonać inwazji na Wielką Brytanię postanowił, że pokona ją na drodze wojny gospodarczej, zamykając w roku 1806 porty przed brytyjskimi towarami. Jedynie Portugalia nie przystąpiła do blokady, dlatego cesarz postanowił ją do tego zmusić siłą, a w drodze do Portugalii zajął także Hiszpanię, zmuszając 5-6 maja 1808 roku do ustąpienia z tronu króla Hiszpanii Karola IV, tym samym na tronie w Hiszpanii zasiadł brat Napoleona – Józefa Bonaparte. W tym czasie, Austria chciała wykorzystać fakt, że Francja jest zajęta wojną z Hiszpanią i zawiązała piątą koalicję antyfrancuską, nie nacieszyli się jednak zbyt długo sukcesem, gdyż Napoleon pokonał ich w bitwie pod Wargam 5-6 lipca 1809 roku. Austria została zmuszona do podpisania rozejmu, a 14 października 1809 roku podpisała w Schönbrunn układ pokojowy, zrzekając się Istrii oraz ziem polskich zabranych w trzecim rozbiorze. To właśnie wtedy Maria Luiza, córka cesarza Austrii poślubiła Napoleona.
Pogarszające się stosunki z Rosją doprowadziły do wojny, która rozpoczęła się 24 czerwca 1812 roku przekroczeniem granicy Rosji przez wojska francuskie, a 7 września 1812 r. Napoleon pokonał armię rosyjską pod Borodinem i tydzień później zajął Moskwę. Car Aleksander I postanowił jednak, że nie ugnie się przed Napoleonem, jego wojska atakowały siły francuskie, co spowodowało, ze armia francuska uległa wyraźnemu pogorszeniu, tym bardziej, że nastała zima i Bonaparte zarządził odwrót, w trakcie którego znaczna część jego armii została zniszczona. Prusy, Rosja, Wielka Brytania i Szwecja – przeciwnicy Napoleona, zachęcone jego niepowodzeniem, zawarły porozumienie, tworząc szóstą koalicję antyfrancuską. Napoleon jednak szybko zgromadził nową armię i 2 maja 1813 roku pokonał wojska koalicjantów pod Lützen, a 20-21 maja odniósł zwycięstwo w bitwie pod Budziszynem. Choć Bonaparte wciąż pozostawał nadal groźnym przeciwnikiem, jego notowania spadły, gdy w sierpniu do koalicji przystąpiła również Austria i 16-19 października w bitwie pod Lipskiem wojska koalicji rozbiły armię napoleońską, tym samym kończąc faktyczne panowanie Francuzów w Niemczech. Brytyjczycy dokończyli wyzwalania Hiszpanii, a Holendrzy podnieśli bunt. W następnym roku wojska koalicji wkroczyły do Francji, mimo kilku odniesionych zwycięstw Napoleona, nie było on w stanie powstrzymać ich marszu na Paryż. W kwietniu stolica została zajęta, a Napoleon zdecydował się 4 kwietnia abdykować na rzecz swojego syna, Napoleona II, sprzymierzeni zażądali jednak abdykacji bezwarunkowej, dlatego też 6 kwietnia zrzekł się tronu. Pokonany cesarz został zesłany na śródziemnomorską wysepkę Elbę. Wydawać by się mogło, że tak zakończy się kariera Napoleona Bonaparte, jednak po jego abdykacji do władzy został przywrócony Ludwik XVIII z dynastii Burbonów, który wywołał powszechną niechęć swych poddanych do swoich rządów, a stosunki między zwycięskimi państwami dawnej koalicji pogorszyły się. Biorąc w rachubę te dwa czynniki, Napoleon zaryzykował ucieczkę z Elby i 1 marca 1815 roku powrócił do Francji z garstką ludzi. Bonaparte przejął władzę, jednak Europa twardo stanęła przeciwko niemu i jego ponowne panowanie – legendarne „sto dni” zakończyło się na polach Waterloo 18 czerwca 1815 roku, gdzie armia Napoleona została rozbita przez wojska brytyjskie dowodzone przez księcia Wellingtona, wsparte przez siły pruskie. Napoleon znów abdykował, jednak tym razem został zesłany na odległą wyspę na Atlantyku, Święta Helenę, gdzie poświęcił się pisaniu wspomnień. Stan jego zdrowia z dnia na dzień pogarszał się, zmarł 5 maja 1821 roku. Zdaniem jednych badaczy przyczyną śmierci był rak żołądka, zdaniem innych, przedawkował on lekarstwa, które wówczas zawierały dość duże dawki arszeniku. Na podstawie ostatnich badań stwierdzono, że Napoleon został otruty.

Ważniejsze daty:

1769 – urodziny Napoleona Bonapartego
1795 – Napoleon tłumi powstanie przeciwko Dyrektoriatowi (1795-1799)
1796-1797 – Pierwsza kampania włoska
1798 – Napoleon w Egipcie
1799 – Przewrót 18 brumaira: Napoleon zostaje pierwszym konsulem
1800 – Austriacy pokonani pod Marengo
1802 – Pokój z Wielką Brytanią w Amenis; działania wojenne wznowione następnego roku
1804 – Napoleon zostaje cesarzem
1805 – Bitwy pod Trafalgarem i Austerlitz
1806 – Związek Reński: koniec Świętego Imperium Rzymskiego; zwycięstwo pod Prusami; blokada kontynentalna
1807 – Bitwy pod Iławą i Friedlandami; pokój z Rosją w Tylży
1808 – Francuzi wkraczają do Hiszpanii
1812-1813 – Klęska Napoleona w Rosji
1813 – Bitwa pod Lipskiem
1814 – Wkroczenie wojsk koalicji do Francji; abdykacja Napoleona
1815 – Sto dni; bitwa pod Waterloo; Napoleon zesłany na świętą Helenę
1821 – Śmierć Napoleona


Źródła:
„Świat Wiedzy”
Lit. „Ludzie, czasy, wydarzenia”
http://sciaga.az.pl/wyst.php?id=68[/blok]


Autor: 613


Nasz serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich zapis lub wykorzystanie. Więcej informacji można znaleźć w Polityce prywatności.

ZAMKNIJ
Polityka prywatności